Niets is zo angstaanjagend als een groep mensen met gedeelde opvattingen, die hun eensgezindheid uitdragen door middel van kledingvoorschriften – of het nou om stropdassen, armbanden of vilten vierkantjes gaat. Wat hun opvattingen ook zijn, je weet: dit gaat vroeg of laat ordinair worden. De Rote Karree Fraktion die vorige week het PC Hoofthuis annexeerde is dit stadium definitief gepasseerd. Wie op zoiets belachelijks als de afschaffing van de dividendbelasting reageert met de nog veel idiotere plundering van een letterenfaculteit staat nog verder van de werkelijkheid af dan Rutte III. Of de rebellen hebben een neoliberale saboteur in hun midden die zich nu in de handen wrijft, of ze hebben in één opzicht gelijk: studenten in het huidige universitaire stelsel leren totaal niet meer helder nadenken.
Na de ontruiming stelden de gearresteerde bezetters zich onder de hoede van Willem Jebbink, een advocaat gespecialiseerd in de verdediging van veganisten, onder wie ook Volkert van der Graaf. Zijn nieuwe cliënten passen in zijn dieet, ondanks het feit dat ook de melkchocoladerepen van Tony’s Chocolonely uit de kantine van het PC Hoofthuis verdwenen waren. Wat traangas noch ME-paarden in het verleden was gelukt, daarin slaagde Jebbink moeiteloos: de grootste brulboeien ervan overtuigen even hun klep te houden. De meeste arrestanten zijn op 12 november gedagvaard, en om niet geïdentificeerd te worden heeft hij ze aangeraden om zich tot die datum van ieder commentaar te onthouden. Dat geeft iedereen aan de UvA die zich nog wel interesseert voor onderzoek een ruime maand de tijd om zich in alle rust te wijden aan een buitengewoon complex vraagstuk: wat willen deze mensen?
De bezetters opereerden onder de naam ‘Autonome Universiteit Post-Colonial House’. Het bronnenonderzoek naar de beweging berust op twee pijlers. Ten eerste is er een overdaad aan video- en audiomateriaal, in te delen in drie categorieën: (i) herhaling van de gescandeerde leuzen die we nog kennen van de Maagdenhuisbezetting, wat aantoont dat hervormingen niet alleen voor de UvA een grote uitdaging zijn, (ii) mensen die verklaren dat ze het pand niet vrijwillig gaan verlaten, (iii) mensen die er schande van spreken dat ze het pand niet vrijwillig hebben kunnen verlaten. Ten tweede zijn er uiterst schaarse geschreven bronnen. Twee stuks om precies te zijn: een Foucault-persiflage van vier pagina’s genaamd ‘Manifest’ en een anarcho-communistisch partijprogramma met de titel ‘Eisen’.
Voor een verkennende profielschets van de Autonome Universiteit kunnen we het best de eisen erbij pakken. Deze zijn buitengewoon hebberig voor een extreemlinks verlanglijstje: ik tel zo’n twintig onvoorwaardelijke punten die vrijwel allemaal neerkomen op meer geld. Uitgangspunt is dat de UvA een duistere dictatuur vormt, een ‘plek van kennisvernietiging’ voor ‘een steeds selecter gezelschap van bevooroordeelden’ die de kwaliteit van onderwijs ‘op dit moment’ niet kan waarborgen. Op het moment van de bezetting klopte dat laatste in ieder geval: een complete faculteit lag op z’n gat. De eerste inhoudelijke eis betreft vervolgens de dekolonisatie van de universiteit, omdat er te weinig diversiteit is in de UvA-gebouwen. Ook met deze claim sloegen de bezetters de spijker op z’n kop. Zo bevonden zich tijdens de bezetting hoofdzakelijk witte, heteroseksuele, Nederlandse jongemannen op de UvA-locatie PC Hoofthuis. Omdat de meeste krakers gesluierd rondliepen was het op AT5 misschien niet te zien, maar vergeleken met de Autonome Universiteit is het Forum voor Democratie nog een bolwerk van diversiteit.
Kabinet Rutte III krijgt een eigen to-do list, met puntjes variërend van het terugdraaien van de afschaffing van de dividendbelasting tot structurele investering in het hoger onderwijs. Deze wensen zijn redelijk – megalomaan weliswaar, maar tenminste niet schijnheilig. Dat de UvA wel een kapitaalinjectie kan gebruiken staat als een paal boven water na de verwoesting die de peaceful protesters in het PC Hoofthuis hebben aangericht. (Kameraden, waarom moesten al die beveiligingscamera’s zo nodig stuk? Daar kan je toch gewoon zo’n doek om binden als je ook voor je kop hebt hangen?) Voor een beweging die meer geld, en dus afhankelijkheid, van de overheid verlangt kun je je afvragen waaraan die het recht ontleent zichzelf de ‘Autonome’ Universiteit te noemen. Zoals de activisten zelf al opmerken: aan de universiteit worden ze ‘niet langer opgeleid tot zelfstandige kritische denkers’. Blijkbaar is de zelfkritiek als eerste overboord gegaan.
De overige eisen wisselen sterk van karakter. Zo verlangen de activisten stakingsrecht. Wie weet laat de premier deze wens in vervulling gaan, bijvoorbeeld door erop te wijzen dat dit recht allang bestaat. What’s next jongens, een bezetting van de Ridderzaal om algemeen kiesrecht af te dwingen? Andere eisen worden gekenmerkt door oplopende gradaties van surrealisme, met als hoogtepunt de ‘heraanstelling van docent Rudolf Valkhoff en volledige excuses voor de schandelijke manier waarop hij is ontslagen’. Ik waag me niet aan een oordeel over Valkhoff, maar bewonder het gezag van iemand die als onderdeel van een persoonlijke wraakactie 31 mensen zo gek krijgt zich te laten arresteren.
Aan het manifest van de Autonome Universiteit te zien is Academisch Schrijven al wegbezuinigd. Vier pagina’s compacte blokken post-structuralistische propaganda moeten de lezer er in de eerste plaats van overtuigen dat getallen stom zijn. Kwantiteit, productiviteit, efficiëntie: allemaal neoliberale demonen. De heksensabbat wordt voorgezeten door het ‘rendementsfetisjisme’. Rendement is de verhouding tussen resultaat en benodigdheden, bijv. een essay over strategisch denken na twaalf uur in de UB. Of, dichter bij de belevingswereld van de Autonome Universiteit: twintig chocoladerepen na een minuut in een UvA-kantine. De bezetters streven zelf naar maximaal rendement door met minimale middelen (zes A4’tjes uitgemolken retoriek en wat koevoeten) een maximaal effect te behalen (tientallen bezetters afgevoerd op live tv). Hun haat voor het begrip wordt gemotiveerd door een verzet tegen kwantificering, maar dan alleen van (geesteswetenschappelijke) arbeid, want van de inkomende cash wordt iedere cent geteld. Ik vind dat neohypocriet.
Het is mijn grote angst dat, wanneer er ooit oorlog uitbreekt, het verzet wordt georganiseerd vanuit cellen zoals deze Autonome Universiteit. Organisaties die het voor elkaar krijgen om belangrijke actiepunten te overspoelen met zoveel inconsistentie, eenkennigheid en paranoia dat je iedere tegenstander ermee in de kaart speelt. Groepen die de mond vol hebben van inclusiviteit en open debat, maar je in de praktijk al afschrijven als je geen rood vierkantje opspeldt. In hun manifest beklagen de activisten zich over de weerstand tegen personen met ‘politiek onwelgevallige meningen’. Ik ben benieuwd naar hun reactie op de mijne. Jammer dat het nog zo lang duurt tot 12 november.
MSM