‘Als ik nou niet weet waarover ik moet schrijven, wat doe ik dan?’ vroeg ik een redacteur van dit onvolprezen blad. ‘Ik ga dan altijd de krant lezen en dan wind ik me vanzelf over iets op’ was het antwoord.
Vol hoop liep ik dus naar de brievenbus. Geen krant, maar wel een briefje van de post: we hebben een pakket dat voor u bestemd is, maar niet door de brievenbus paste, afgeleverd op huisnummer 91. Niet aangetekend, dus geen gerechtelijke procedure, bedacht ik me opgelucht, en ik spoedde me naar de buren om te kijken welke verrassing TNT bij me had willen bezorgen.
Werkelijk een enorm kartonnen pakket, waar een vermogen aan postzegels op was geplakt. Van een mij geheel onbekende afzender, Publish Unlimited. Goeie naam voor de verzender van een halve berkenboom in papiervorm trouwens.
En wat kwam er uit de doos? Louis van Gaal, visie en biografie. Twee lijvige boekwerken in een cassette. Ongetwijfeld bedoeld om te imponeren, deze presentatievorm. Maar bij mij werkte het averechts. Ineens had ik geen krant meer nodig om me ergens over op te winden: de man die volgens mij tot de meest van zichzelf overtuigde types in onze samenleving behoort, vindt het ruim voor zijn pensionering al vereist zichzelf in zo’n soort bijbel ten toon te spreiden. Waar zijn we nu eigenlijk mee bezig?
Is het typisch voor de voetballerij, waar biografieën soms al ruim voor het einde van een spelerscarriere verschijnen? Is een groot ego een ‘conditio sine qua non’ voor iedere voetbaltrainer?
Ik ben bang van niet. De persoonsverheerlijking die in het voetbal waarneembaar is, tref je in alle geledingen van de hedendaagse maatschappij. Dirk Scheringa als publieksheld, terwijl je je toch serieus mag afvragen of hij dat nu verdiend heeft.
Nog erger dan de persoonsverheerlijking door anderen, fans zullen we maar zeggen, is de ongegeneerde zelfverheerlijking waaraan steeds meer mensen lijken te lijden. Meestal mannen trouwens…
Waar is de bescheidenheid gebleven, waar het vermogen om zichzelf te relativeren? Natuurlijk kan Louis van Gaal een aantal dingen heel erg goed. Vooral zaken die met zijn werk te maken hebben, is mijn inschatting. Maakt dat hem tot een bijzonder mens? Nee natuurlijk. Het is niet uitgesloten dat hij dat is, maar als je protserige boekwerken over jezelf laat verschijnen wordt het wel heel lastig om nog sympathie te koesteren voor het jongetje dat achter het zelf geproduceerde standbeeld verscholen zit.
De echt grote geesten kenmerken zich door een natuurlijk talent ook hun tekortkomingen openlijk te belijden. Obama was nog nauwelijks president, toen hij op een eerste misser werd betrapt. ‘I screwed up’ gaf hij onmiddellijk toe. En juist dat deed mijn laatste beetje reserve ten opzichte van zijn gelikte optredens in de media verdwijnen.
Wanneer gaat Van Gaal nu eens toegeven dat hij autoritair is en slecht is in het onderhouden van goede contacten met de media? Door je zwakte te tonen kun je laten zien hoe sterk je bent. Maar wellicht is dit al te veel psychologie voor mannen die overtuigd zijn van hun eigen bijzonderheid. Mannen die iedere poging tot relativering vanuit hun omgeving afweren als uitingen van jalousie.
Achter de buitenkant van veel grote ego’s schuilt vaak een klein mensje, weten de meeste psychiaters en psychologen heel goed. Maar juist dit soort mensen vervoegt zich zelden in onze spreekkamers. Liever een fotoshoot dan een pittig gesprek. Als er een onafwendbare en onherstelbare nederlaag dreigt maken ze zich bij wijze van spreken nog liever van kant dan dat ze hulp inroepen. Voorbeelden zijn er genoeg, maar ik zal ze niet geven: de psychiater bedrijft geen diagnostiek op afstand, schrijft de beroepscode voor.
Als je als psychiater publiekelijk afgeeft op het theaterstuk dat Dirk Scheringa in de dagen voor de definitieve ondergang van zijn bank opvoerde, dan krijg je de collega’s over je heen. Ook al getuigen ze achter de schermen dat ze het wel met je eens zijn. En zo blijft de vrijwel onaantastbare status die de man zich heeft weten te verwerven ook nog gehandhaafd.
Ik erger me op persoonlijke titel helemaal scheel aan types als Van Gaal en Scheringa, en dat zegt natuurlijk ook heel veel over mij. Maar doen alsof je gewoon bent door een paar geitenwollen sokken aan te trekken en vervolgens alleen maar ontkennen dat jou ook maar iets te verwijten zou zijn als er van alles mis gaat, kan niet op mijn sympathie rekenen. Ben ik dan stiekem jaloers op hun succes in de media? Ik geloof er niets van. Wie ik wel benijd is Obama, de man die meer dan wie ook in staat lijkt om ruimhartig schuld te bekennen op een moment dat duidelijk wordt dat hij een fout heeft gemaakt. Zo zou ik ook wel willen zijn, vooral in mijn privé-leven.