Dat het hersenloze gekwaak van de babbelprogramma’s op NPO Radio 1 mij in de ochtend niet alleen uit mijn slaap haalt maar ook uit iedere andere vorm van gemoedsrust, heb ik al eens uit de doeken gedaan. Voordeel van het luisteren naar dat stupide gekwetter is dat ik direct naast mijn bed sta. Nadeel is dat ik nog voor de eerste kop koffie al in de loopgraven sta en meerdere golven woede- en paniekaanvallen moet afslaan. Maar dat verkrampen, zo ontdekte ik laatst, is totaal onnodig. Sinds ik mijn verzet heb laten varen en actief deelneem aan de mentale ochtendgymnastiek van Jan Slagter, heb ik mijn starre denkspier tot een soepele brij gemasseerd, stroom ik mee met de Dao en maak ik me helemaal nergens meer druk over.
Een aantal weken terug bereikte ik die verlichting toen Slagter als spraakmaker bij Roos Abelman zijn geestelijke rek en strek-werk tegen een persbericht van Oxfam Novib mocht aanleunen. Zij grepen de start van het World Economic Forum aan om zich kwaad te maken over vermogensongelijkheid dankzij de toenemende macht van de allerrijksten. Nobel, maar onzin, volgens Jan, die zijn wijsheid desgevraagd in een onnavolgbaar gezegde vat: ‘Ik vind het altijd wel iets te gemakkelijk als je dit onderwerp ter sprake wil brengen, om dat dan gelijk te linken aan de superrijken. […] Dat er iets moet gebeuren aan de ongelijkheid in de wereld en het inkomensverschil in de wereld, prima. Maar om dat nou aan die mensen op te hangen vind ik te gemakkelijk.’ Het is de soort gedachtegang waar ik inmiddels alleen maar stille bewondering voor kan opbrengen. Bewondering dat Slagter stelselmatig weet te ontsnappen aan de vriendelijke – maar ferme – zuster van het begeleid wonen voor beginnend dementen-complex. En bewondering voor de peilloze zen-mystiek die van zijn argumentatie uitgaat.
Natuurlijk was mijn eerste reactie dat Slagter het soort onzin debiteert dat er alleen bij de kwijlende verzorgingstehuisachterban van Omroep MAX als geblenderde pap ingaat. Ongelijkheid ophangen aan kapitalisten is niet ‘te gemakkelijk’, het is zo’n beetje de probleemdefinitie. ‘Te gemakkelijk’ is een redenatie die alleen kan worden bedacht door iemand als Jan Slagter, iemand met het gezicht, naam en intellect van een pond bedorven gehakt. Het is een redenatie gebaseerd op nét te veel zelfreflectie gecombineerd met nét te weinig IQ-punten: de redenatie van iemand die de wereld van geen kant begrijpt, en wanneer hij dat die ene keer wel doet, concludeert dat het een vergissing moet zijn. Maar juist dit soort weerstand blijkt dus, nu ik de mysticus in Jan heb ontdekt, zinloos gespartel. Lao-Tzu zei ooit: ‘Een pot bestaat uit klei, maar het is de lege ruimte die de kom bruikbaar maakt.’ Er moet iets vergelijkbaars aan de hand zijn met de schedelpan van Jan Slagter. Want Jan toont zich hier geen nitwit omroepbaas, hij toont zich meester van het eerste principe van de Dao: wu wei, het niet handelen.
Het recept is volmaakt simpel. Om innerlijke rust te bereiken moeten we gewoonweg actief niet doen. Heb geen verlangen. Pleeg geen verzet tegen de ondoorgrondelijke natuurlijke volgorde van de dingen, maar stroom mee met de Dao. Wees als water. Om te grijpen moet men loslaten. Dat er iets moet gebeuren aan ongelijkheid, prima. Maar om nou iets aan rijke mensen te doen? Dat is te gemakkelijk. Er is simpelweg niets dat ik kan doen en ik stroom mee met Jan Slagter. De schoonheid is dat het universeel toepasbaar is. U hoeft alleen maar te erkennen dat de situatie in werkelijkheid te ingewikkeld is voor uw begrip en alle verlangen te handelen glijdt van u af. Genocide in Gaza? Vervelend, maar het is ook een hele complexe situatie. Rotterdamse politie knuppelt demonstranten van een brug? Zuur, maar we weten ook niet alles. Iemand heeft asbest door de Weetabix van alleenstaande minderjarige vluchtelingen geroerd? Dat er iets aan moet gebeuren, prima, maar het is wel erg simpel om dan meteen naar Annemarie Jorritsma te wijzen.
Dankzij omroepbaas annex omgevallen pak ranzige melk Jan Slagter word ik gelukkig wakker. Geen gezeik meer. Niemand zou zich ooit nog druk moeten maken om wat dan ook. En van pretbedervers die jammeren over productiviteit wil ik niets horen. Om te janken dat we zo geen centimeter vooruit komen, dat vind ik ook weer zo gemakkelijk.
MvD