Ik raad Cees Nooteboom, Marcel Möring en Henk Hofland, om drie hedendaagse ‘grote’ schrijvers te noemen, aan de aanbiedingsfolder Vertaalde literatuur voorjaar 2011 van De Bezige Bij niet te lezen. In ieder geval niet als ze in de folder Nederlandse literatuur voorjaar 2011 de teksten over hun nieuwe boeken hebben gelezen.
Het lijkt of De Bezige Bij na de dood van de grote kanonnen Reve (2006), Wolkers (2007), Claus (2008) en Harry (2010) geen geloof meer heeft in auteurs van eigen bodem. Om tot die conclusie te komen hoeven we alleen maar de superlatieven te tellen in de teksten over de nieuwe boeken.
In de folder Vertaalde literatuur voorjaar 2011 komen de mooiste loftuitingen voorbij. Over ‘Het Mussolinikanaal’ van de Italiaanse schrijver Antonio Pennacchi (als hij Pennacchi Antonio had geheten had ik ook geloofd): meeslepend, episch, wervelend, knap, rijk, groots, bijzonder, indrukwekkend, tragisch, opmerkelijk, intiem, onvergetelijk, dramatisch, kleurrijk, helder, humoristisch, ontroerend, en intiem. 18 superlatieven.
Dan de nieuwe roman van Philippe Claudel, ‘Het onderzoek’. Een beetje teleurstellend, want deze roman is ‘slechts’ profetisch, meeslepend, fascinerend, prachtig gecomponeerd, indrukwekkend, subtiel, meesterlijk, verontrustend, en schitterend. Toch nog altijd 10 superlatieven.
Nu een boek van een vrouw. ‘Een kwestie van geluk’, van Esther Freud. Sexy (hé, een boek van een vrouw), subtiel, meeslepend, pageturner, grappig, droevig, ontroerend, weergaloos, schitterend, en heerlijk. Ook 10 superlatieven.
‘C’, van Tom McCarthy. ‘C’ is gedurfd, ontzagwekkend, virtuoos, uitdagend, intelligent, ongelooflijk, origineel, opwindend, prachtig, supergeladen, bruisend, superieur, energiek, inventief, intelligent, opmerkelijk, fascinerend, ambitieus, en innovatief. Wow! 19! En niet de minste superlatieven.
Dan weer een roman van een vrouw. ‘De zomer zonder mannen’, van mevrouw Paul Auster (Siri Hustvedt). Opbeurend, liefdevol, geestig, levendig, uitdagend, rijk, diepzinnig, schitterend, intelligent, emotioneel (hé, een boek van een vrouw), en ontroerend. 11 superlatieven.
Richard Mason dan, met ‘De geschiedenis van een genotzoeker’ (belabberde titel, overigens). Erotisch, sensueel (hé, geen boek van een vrouw), zintuiglijk, spannend, heerlijk, verslavend, begaafd, scherp, verleidelijk, krachtig, schaamteloos, ambitieus, meeslepend, meesterlijk. 14 superlatieven
Het laatste boek uit deze aanbieding, ‘Het blauwe kind’ van een zekere Henry Bauchau (wie?): waanzinnig, verwarrend, verrassend, krachtig, hoopvol, oneigentijds, groots, empatisch, verbluffend, indrukwekkend, en intens. 11 superlatieven voor deze man uit 1913 van wie ook Cees, Marcel en Henk nooit hebben gehoord.
Soms komt de uitgeverij met een losse folder bij. De losse folder is de toef slagroom van de uitgeverij. De losse folder wil benadrukken dat het om een heel bijzonder boek gaat. In het geval van De Bezige Bij is dat de folder over ‘Tijger, tijger’, van Margaux Fragoso. ‘Tijger, tijger’ is: aangrijpend (2x), meeslepend, spraakmakend (2x), ongelooflijk, helder, beangstigend, schokkend (2x), onthullend, onverschrokken, meeslepend, triomfantelijk, weergaloos, waargebeurd, formidabel, krachtig, oprecht, en onvergetelijk. 20 superlatieven.
Maar nu de aanbiedingsfolder Nederlandse literatuur 2011. Opeens stokt de uitstoot van superlatieven. Superlatievenconstipatie. De nieuwe roman van Marcel Möring, ‘Louteringsberg’ (geen aparte folder), wordt weggezet als ernstig, hilarisch (huh, Marcel Möring hilarisch?), betoverend, geweldig, en meeslepend. 5 wat armoedige superlatieven waar Bauchau (wie?) zijn neus voor zou hebben opgehaald. Allen komen trouwens uit blurps over een ander werk van Möring, ‘Dis’. De superlatievenpoeper van dienst bij de Bij wist er in de wervingstekst niets aan toe te voegen. Langverwachte roman, dat is het enige dat in de buurt komt. Armzalig. Bij Bauchau (wie?) stond nog ‘krachtige, hoopvolle roman’. Dat boek van Möring kan niets zijn.
Dan Cees Nooteboom. Hij komt met ‘Labyrint Europa, deel 2’ (geen aparte folder). De man die volgens de man zelf in het buitenland beter begrepen wordt dan in eigen land, krijgt hier drie (3!) veren in zijn poepertje gestoken: weergaloos, scherp, actueel. Niet alleen woorden uit de superlatieven toptien. Een magere oogt voor de man die in het buitenland louter ‘super toll und affengeil’ scoort. Blijkbaar zijn ze bij De Bezige Bij de reisverhalen van Nooteboom ook een beetje beu. Of ze hebben ze niet begrepen. Of de superlatieven zijn zoekgeraakt in het labyrint.
Maar helemaal droevig is het lot van de kersverse PC Hooftprijswinnaar H.J.A. (Henk) Hofland. Dit voorjaar verschijnt het eerste deel van zijn memoires; ‘De vroege jaren’ (geen aparte folder). Dit boek, blijkbaar niet zo goed als ‘Het blauwe kind’, moet het doen met de klapsigaarwoorden indringend en lichtvoetig. 2 dus. In de grabbelton met ronkende superlatieven zitten nog sprankelend, onstuimig, allesomvattend, fantastisch, komisch, zelfverzekerd, bloedstollend, tragikomisch, intrigerend, onthullend, controversieel, adembenemend, bejubeld, cruciaal, actueel & tijdloos, lyrisch, beeldschoon, onweerstaanbaar, geheimzinnig, verrassend, peilloos diep, wereldschokkend, weergaloos, en kwetsbaar. Om er een paar te noemen. Waar Bauchau (wie?) nog kan pronken met verbluffend en groots, krijgt H.J.A. Hofland de restjes indringend en lichtvoetig toegeworpen. En daar blijft het dan bij. Nou, dan ben je als uitgever blij met zo’n auteur, of niet?
Samen verslaan Marcel, Cees en Henk niet eens ene Henry Bauchau (wie?). Is dat, om maar eens net zoveel superlatieven te gebruiken als Henry Bauchau (u weet wel) kreeg toebedeeld, intrigerend, controversieel, geheimzinnig, verrassend, wereldschokkend, bijzonder, tragisch, humoristisch, fascinerend, dramatisch, en verbluffend?
Tot zover de stand van de Nederlandse literatuur bij De Bezige Bij.
Maarten Moll, redacteur 1993-1995