In de Groene Amsterdammer stond een artikel van Casper Thomas over de Maagdenhuisbezetting. Die had volgens hem geen enkel nut gehad. De politieke veranderingen sedertdien zijn schijnveranderingen. ‘Den Haag’ heeft nog altijd een ijzersterke greep op de universiteit en dat vindt Casper Thomas oneerlijk. Want: ‘De oudste universiteit van Nederland bestaat 441 jaar. Een kabinet zit vier jaar in het zadel, als het meezit. Wat meer bescheidenheid in Den Haag zou op z’n plaats zijn.
Ik ga niet uitleggen wat er allemaal fout is aan deze vergelijking. Dat zou me mijn stuk kosten. Wel wil ik even zeggen dat de oudste universiteit van Nederland die van Leiden is, alwaar de studentenprotesten niet verder kwamen dan een oriënterende ontmoeting in het balletlokaal die tot doel had de vraag te beantwoorden of rendementsdenken ook Leiden in een probleem is en twee uur later tot de heldere conclusie kwam dat inderdaad, de Nederlandse staat geen rechtvaardiging voor zijn geweldsmonopolie heeft. Iedereen ging toen blij naar zijn gesubsidieerde studentenwoning en over rendementsdenken werd alleen nog gediscussieerd op studentenverenigingen die geen ontgroeningen hebben. Er is immers al genoeg ontgroening op de wereld. Borneo, het Amazonebekken, om maar wat te noemen.
Vreemd eigenlijk dat Casper Thomas nu opeens vind dat de regering van universiteiten af moet blijven, terwijl ie in Competente Rebellen. Hoe de universiteit in opstand kwam tegen het marktdenken de markt nog de schuld van alles geeft. Een mens mag van mening veranderen, natuurlijk, maar wacht er toch maar mee tot de 2e druk, dat is wel zo netjes tegenover Amsterdam University Press, dat zo ‘constructief in de dialoog’ was om het boekje uit te geven.
Competente rebellen is ook wel een beetje een raar boekje. Zoals u weet heeft Dymph van der Boom ooit gepleit voor ‘competente rebellen’. Dat is door die bezetters toen met veel poeha tot geuzennaam gebombardeerd, als een soort ontkrachting van het argument van het College van Bestuur, dat die bezetters ook gewoon even netjes een klacht in hadden kunnen dienen. Rebellen vullen nu eenmaal geen evaluatieformulieren in, ze bezetten gebouwen. Maar Van der Boom vroeg niet om rebellen. Ze vroeg om competente rebellen. Competent betekent niet, zoals wel gedacht wordt, dat je tot iets in staat bent, tot het mobiliseren van een beweging bijvoorbeeld. Dat is geen competentie, dat is twitter. Competent betekent adequaat, toereikend, passend binnen de sfeer van het gestelde. Dat is misschien pervers, maar het betekent wel dat het bedoelde venijn van de geuzennaam plaatsmaakt voor een zure ironie: want zo General waren die Assembly’s helemaal niet. Ik herinner me nog een debat in Kapitein Zeppos, waar de tegenstanders van de red squares respectievelijk een blue square (tegen de inhoud van het protest) of een yellow square (tegen de vorm) werd opgespeld. Ikzelf moest weer eens aan WOII denken en wilde me verzetten tegen de verdeel-en-heers-tactiek van de organisatoren van het debat (red squares) om vorm van inhoud te scheiden. Helaas moesten degenen die deze genuanceerde mening was aangedaan, hun magenta square zelf aanleveren, zodat ik toch maar voor de blue square ging. De yellows waren immers buitenspel gezet, want vorm is ondergeschikt aan inhoud en hun kritiek dus ook. Helaas kwamen noch de yellows, noch de blues aan het woord, omdat de reds (het publiek, de organisatoren en gespreksleiders) de andere kleuren overstemden met geschreeuw, wanneer zij iets wilden zeggen.
Maar niks daarover bij Casper ‘het-misschien-iets-te-vriendelijke-spookje’ Thomas. Net zoals er niks te lezen stond over het op z’n minst twijfelachtige metrum van ‘Bezet! Blokkeer! Dit beleid pik ik niet meer!’. En van ‘This building is occupied! By students and teachers in their struggle for free, democratic and emancipatory education’ wordt alleen ‘democratic’ uitgelegd. Dat ‘free’ behalve ‘vrij’ ook gratis betekent, of dat men met emancipatory doelde op gender-neutrale toiletten, viel kennelijk niet op in Caspers fundamentele lezing van anarcho-syndicalistische retoriek. Maar misschien heb ik er overheen gelezen. Het is namelijk nogal wat: 200 pagina’s anti-globalistisch gedachtegoed, waar twee afleveringen Tegenlicht volstaan.
Het bord met ‘Kleine groep, hé, Louise?’ dat bij de demonstratie van 1500 mensen op het Spui, voorafgaand aan de bestorming van het Maagdenhuis, te zien was, wordt wel besproken. Volgens Casper is dat een terechte reactie op Louise Gunning die ‘de protesten had bestempeld als de stem van een minderheid’. Maar 1500 is nog steeds een minderheid op 31.000 studenten. En hoeveel daarvan waren eigenlijk studenten? Zo laat Casper weten hoe hij zich met zijn onderwerp engageerde: de protestmars kwam langs zijn kantoor. Toen is ie maar meegelopen. Gonzo! Hoeveel van die 1500 deden hetzelfde? En hoeveel van die groep hebben uiteindelijk het Maagdenhuis bestormd? Een magere 300, waaronder vele krakers die een week tevoren uit de Spuistraat waren gejaagd.
Maar dat zijn cijfers, voer voor historici, niet voor Thomas. Het protest kan alleen begrepen worden in haar enthousiasme, in haar heden, in de tijdsgeest en die kan niet gedefinieerd worden, maar alleen worden opgeroepen. Met alinea’s over waarom zoiets alleen in Amsterdam kan, sferische beschrijvingen van de geest van Marx in Quebec, Seattle, Griekenland, Wall Street. En dan die scharniermomenten: het Spinhuis, het Bungehuis, de protestmars, de dwangsom van 100.000, de speech van Harriet Bergman, stuk voor stuk tijdsvacua waarbij de geschiedenis door het oog van de naald ging. Om nog maar te zwijgen over de spilfiguren en hoeksteenorganisaties. Rudolff Valkhoff, Frank van Vree, Kees de welkomstpiraat, Dan Hassler-Forest, Re:Think UvA, Occupy, de Nieuwe Universiteit, Seriza, Humanities Rally, hoeveel spilfiguren kan een beweging aan? Hoeveel hoekstenen voordat je een djengatoren over houdt?
Het is jammer dat Casper S. Thompson zijn gonzo-technieken hiertoe beperkt. Ik had graag de eigenaars van de gevonden crackpijpjes aan het woord gehad, of hoe heette dat meisje nou van wie ik voor een vijfje nog zo routineus werd afgetrokken in de toiletten? Heeft Casper soms een gezinnetje, dat daar niet van mag weten, of verdient ie zoveel dat een handjob voor het luttele bedrag van vijf euro nog onder ‘een vrije, emancipatoire, seksuele moraal’ kan worden geschaard?
Casper Thomas, Competente Rebellen. Hoe de universiteit in opstand kwam tegen het marktdenken., 17.95, Amsterdam University Press
LAH