Ja, wat nou weer? 21 maart gemeenteraadsverkiezingen. Ik doe mee. De stad moet bestuurd, iemand moet het doen, en wij mogen bepalen wie. Maar naast ons gemeente-lijstje ligt de Sleepwet-Vraag. Zijn we ervoor dat de Staat ons dag en nacht gaat afluisteren? Nou: ik dacht het niet. Dat doet mijn Iphone al. Maar nog minder ben ik voor dat referendum-papiertje in mijn bus. Terwijl ik graag stem!
Al zo lang ik mij kan heugen ben ik omringd met sombere filosofen die principieel niet ter stembus gaan. Vaak artistieke jongens (nooit een vrouw) met diep wantrouwen jegens overheid, systeem, medemens en heelal.
Je kan er heel lang en heel breed over praten, maar je gelooft in de democratie of niet. Mensen die er in alle rust al vijftig jaar in wonen en werken, maar nog steeds volhouden dat de Nederlandse democratie een onrechtvaardig / schandalig / onlogisch / ondemocratisch systeem is, hebben wel iets uit te leggen. Maar sommigen kunnen dat heel welsprekend.
Sinds ik kan lezen, lees ik over de kloof tussen de burger en de politiek. Die kan niet stuk, die kloof. Dan weer zijn het de waardeloze opkomstpercentages, dan weer de teruglopende ledenaantallen van politieke partijen (Baudet wierf er in een half jaar 15.000. Nog iets te klagen?), nu eens het Europees Parlement, dan weer het vermolmde Huis van Thorbecke: die kloof is een fenomeen, en de Atheners onder Pericles klaagden er al over tegen hun slaven.
De frisse, nieuwste variant van het kloof-kankeren komt nu van de populistische kant, van de arme getroffenen, de niet-meetellers, de in hun folkloristische kruis getaste hardwerkende Nederlanders, vertegenwoordigd door goudeerlijke arbeiders als Jan Roos, Annabel Nanninga, Theo Hiddema en Thierry Baudet. Niet toevallig de mensen aan wie op schofterige wijze al jarenlang de toegang tot de de elitaire mainstream media ontzegd wordt.
Maar ook links heeft een grootse anti-democratische traditie te verdedigen. Ach, die verdomde democratie. Sinds de oer-schisma’s in de arbeidersbeweging, waarvoor Herman Gorter nog met de trein naar Petersburg moest, liggen democratisch tekort en revolutionair elan met elkaar overhoop.
Maar er is hoop: linkse en rechtse democratie-verbeteraars treffen elkaar op 21 maart in broederlijk verband op de lijst van ondersteuners van het Sleepwet-referendum. Meester der Redelijkheid Arjen Lubach lukte met de privacy-angst wat hem rond Zwarte Piet (nog) niet lukte: hij bracht de uitersten samen. Hij smeedde SP en Forum voor Democratie aaneen, verbond de Jonge Democraten met Forza!Nederland, stelde Amnesty International en De Nederlandse Leeuw aan elkaar voor, en liet GeenStijl en het Helsinki Comité samen ontbijten. Zij allen vonden elkaar in de angst voor het Sleepnet; de digitaal gemoderniseerde Wet op de Inlichtingendiensten.
Die Wet mag er natuurlijk nooit komen, want ‘ze’ kunnen dan iedereen afluisteren, en de angst voor afluisteren zorgt voor zelfcensuur, wat onze democratische waarden ondermijnt.
Zo formuleren ze het, de aandoenlijke studenten die deze kat de bel aan bonden; Lubach zelf had een net iets te ingewikkeld controle-schema nodig om het bouwwerk van Plasterk c.s. verdacht te maken en leek zelf er niet met heel zijn hart bij te zijn.
Maar dit referendum voelt tegen Den Haag, tegen de AIVD, tegen Big Data: het voelt goed. En dit keer niet alleen voor alt-right, dat helemaal geen jihadisten wil vangen, maar gewoon alle moslims de grens over wil treiteren. Nee, dit keer voelt het ook goed voor groen, links en alternatief, dat al sinds de Volkstelling van 1971 bang is voor statistiek.
Het raadgevend referendum in de vorm van 1 juli 2015 is een supermiddel om al dit soort bozigheid in 1 granaat te stoppen. Zelden heeft een politieke generatie zichzelf zo genadeloos in de voet geschoten als de links/rechts combinatie die VVD en CDA overrulede met het ‘correctief referendum’. Driehonderdduizend handtekeningen zijn door een beetje organisatie en wat media-steun prima bij elkaar te brengen. Het Associatieverdrag met Oekraïne werd een populistisch mijlpaaltje: wie tegen de fascisten van Poroshenko en de teringlijers uit Den Haag, en vóór Poetin, Wilders en Roos was, kon gewoon tegen stemmen en een leuke middag hebben. Wie vóór de Europese krachten in Oekraïne was, zich kapot ergerde aan het cynisme van de organisatoren en de Ostpolitiek van Wierd Duk, en dus met lood in de schoenen vóór wilde stemmen, hielp Jan Roos uiteindelijk aan zijn luizige 32,2 % opkomst, zodat hij met 61% van 32 % een enorme spaak in Rutte’s wiel kon steken.
Regeringen zijn min of meer gedwongen deze doorzichtig geregisseerde mini-volkswoede te negeren en aangenomen wetten en verdragen door te zetten, wat ze daarna maandenlang op karren stront van de andere kant van de kloof komt te staan.
Nie wieder, heeft zelfs D’66 gedacht, en het nieuwe regeerakkoord voorziet in het schielijk afknippen de jongste loot aan onze Boom der Democratie.
Dat is natuurlijk ook weer laf.
Er zit iets heroïsch in een heel volk wat JA of NEE mag aankruisen op de vraag of het wil voortbestaan! Dat was aan de hand in Engeland, waar de Brexit nu decennia van onoverzienbare ellende voor ‘Grootbrittanje’ (Lia van Beckhoven) gaat opleveren.
Een echte volksraadpleging is op leven en dood, is bindend, eist 50% opkomst, en vraagt om maandenlange snoeiharde campagnes en ballen aan beide kanten.
Moet Nederland de EU verlaten? Moet de gulden terug? Moeten de grenzen dicht? De Publieke Omroep afgeschaft? Dat zijn vragen waar je wat aan hebt.
Maar dat bindend referendum komt er niet, daar is tweederde parlementaire meerderheid voor nodig.
En we zouden wel gek zijn.
Het is niet zo makkelijk te bepalen wat erger is: te veel of te weinig democratie. Er zijn dus precies evenveel soorten democratie als er democratische landen in de wereld zijn.
De onze verschilt op bepaalde puntjes nogal van die in de Verenigde Staten, Japan of Italië. Churchill heeft iets heel belangrijks over democratie gezegd, wat hij a) niet zelf bedacht heeft en wat ik b) hier niet ga herhalen omdat de lezers van PC zulke quotes zelf paraat hebben.
Niet stemmen bij het komende ‘referendum’ is een statement. En je moet er echt je best voor doen, want je bent toch al in het stembureau voor je dure plicht als Nederlands staatsburger: het vullen van je gemeenteraad met capabele, integere vrouwen.
Erik van Muiswinkel