Je bent net veertig geworden, je haar is ondanks de juiste shampoo droog en futloos, punk is dood maar je leeft zelf nog, en verder gebeurt er niets in je leven dat bij andere mensen ook niet dagelijks gebeurt. Misschien heeft Barbara Stok hier zelf geen last van, maar ik wel. Barbara Stok is zo saai dat de enige unieke eigenschap waar ze nog aanspraak op kan doen, is dat ze niet meedoet met die hedendaagse trend van cartoonisten om grappig of leuk te zijn.
Barbara is tekenaar. Althans, zij tekent de lijntjes, haar man kleurt de vakjes in met Photoshop. Autootjes worden geel of rood, tenzij Barbara bepaalt dat ze blauw moeten zijn. Dan worden ze blauw. En welke kleur is een mol? Grijsbruin, volgens Barbara. Manlief probeert grijsbruin te vinden in het kleurenpalet, maar kan alleen donkergrijs vinden. Tot zover de artistieke capaciteiten van Barbara.
Met deze artistieke capaciteiten maakt ze strips. Althans, soms maakt ze ook alleen plaatjes met een tekstje. In het NRC bijvoorbeeld, elke week onder de column van Rob Wijnberg, die ze door de contrastwerking een hilarische en unieke geest laat lijken. De reeks heet Een moment. Een moment uit het leven van Barbara Stok zelf welteverstaan, want fantasie heeft ze niet. Maar dat moment kan wel alles zijn. Een huiselijk tafereeltje bijvoorbeeld, of een huiselijk tafereeltje, misschien wel een huiselijk tafereeltje. Of een wandeling. ‘En opeens voelde ik me helemaal gelukkig’ is meestal de begeleidende tekst, tenzij ze zich een beetje ongelukkig voelt. Dan is dat de begeleidende tekst. Soms is er helemaal geen tekst, en mag de lezer zich wagen aan een gokje naar haar gemoedstoestand. Bij hoge uitzondering wil ze zich nog wel eens aan dat laatste redmiddel voor columnisten, meestal van de Volkskrant, met een deadline en een leeg vel papier wagen: in de trein gaan zitten en net zo lang wachten tot iemand de coupé binnenloopt met een gekke snor. Nog een leuk gedachtewolkje erbij en je treffende beeld van de Nederlandse samenleving is weer klaar voor deze week.
Wie nog meer wil weten van het volstrekt oninteressante leven van Barbara Stok, kan ik doorverwijzen naar de albums die van haar uitgegeven zijn. Een beetje striptekenaar in Nederland, denk aan Joost Swarte of Erik Kriek, zit bij uitgeverij Oog en Blik. En niets kwaads over Nijgh & Van Ditmar, maar Barbara Stok zit daar. Inmiddels zes albums hebben ze daar van haar uitgegeven, en ondertussen weten ze ook niet meer wat ze met haar aanmoeten. Bij het tweede album ging het nog wel, aan de flaptekst te zien: ‘Barbara Stok verrast de lezer opnieuw met een verzameling krachtige strips over haar alledaagse ergernissen en genoegens’, ook al is het mij een raadsel hoe je de lezer met precies hetzelfde nog een keer kan verrassen. Maar bij de derde begonnen ze op de redactie van Nijgh ook de moed te verliezen: ‘ook in deze bundel korte verhalen speelt stripmaker Barbara Stok zelf de hoofdrol’. En nu, bij nummer vijf aangeland sloeg de totale vermoeidheid toe: ‘ook in deze nieuwe, vijfde bundel komen alle aspecten van haar huidige leven openhartig aan bod’. Na al deze boeken over zichzelf zal de zesde dan toch ‘ns een keer niet over Barbara gaan? Wel? Verrassing!
Maar ik wil niet zeggen dat haar albums geen nut hebben. De beschrijving van een van haar albums spreekt boekdelen: ‘Prominent is het ontroerende stripverhaal over de onvervulde kinderwens waar Barbara en haar man mee geconfronteerd worden. Gelukkig valt er ook nog genoeg te lachen. Bijvoorbeeld over de toer die ze met haar punkband De Straaljagers maakt door Spanje’. En daar zie je het belang van haar gebundelde werk: het ene moment zit je te schateren om haar droge baarmoeder, het andere moment knikkebol je door een toer met een veertigplus-punkband door Spanje vakantieland. In het echt zijn momenten meestal allemaal anders, en dat vergeet je maar al te vaak als je alleen maar de cartoons van Barbara Stok in het NRC leest.
Toen Barbara vorig jaar de Stripschapprijs won (die al veertig jaar wordt toegekend, en aangezien er niet zo verdomd veel Nederlandse striptekenaars zijn, voor de meeste striptekenaars een kwestie van wachten is voordat ze hem ontvangen), ontdekte ik eindelijk waarom de strips van Barbara zo ontzettend nietszeggend zijn. In een filmpje voor een regionaal cultuurprogramma legde ze haar werkwijze uit. ‘Ik word wakker, ontbijten, en dan ga ik meteen zitten’, legt ze uit. Ja, dan maak je ook niets mee om over te vertellen. Gekoppeld aan een compleet gebrek aan fantasie, humor, belezenheid en een leuke man, krijg je dit maandagmiddagoeuvre dat ruikt naar kersenthee, Mariakaakjes en oude Esta’s. Maar er kwam hierdoor ook wel een veilige gedachte bij me op: Frits Abrahams heeft eindelijk zijn opvolger. En opeens voelde ik me helemaal gelukkig.
JG
Barbara Stok, meerdere albums, allemaal dezelfde meuk. Nijgh & Van Ditmar, verschillende bedragen.