Als ik twintig minuten te laat Lunch- en Grillroom Chhiwat Bladi in Amsterdam Nieuw-West binnenloop, zit Arjan Peters er al. ‘Leuk hier hè? Ik vind dit altijd een heerlijke vrijplaats. Ik kwam hier vroeger regelmatig met mijn schaduwgezin,’ vertelt hij opgewekt. ‘Toen was dat allemaal nog een beetje geheim. Nu ben ik de schaamte voorbij en mag die kleine donkere ook op de foto op Facebook.’ Ik was hier graag langer op doorgegaan, maar Peters verandert van onderwerp. ‘Leuk hoor, dat je me vroeg om te gaan lunchen, meestal ben ik degene die dat vraagt. Zullen we wat bocadillos delen?’
Op mijn verbaasde blik – bocadillos, kortweg boca’s, zijn immers Spaanse tapas die zijn oorsprong vinden in de Romeinse oudheid en toen nog bocadilus heette – reageert Peters licht geagiteerd: ‘Ja kijk, je mag van mij ook een tajine bestellen, maar dat is dus een beetje appropriation hè. We kunnen voor het idee natuurlijk wel een bocadillos met kefta bestellen. Ik zag in jullie rubriek dat Harold Hamersma vorige week een rekening van rond de honderd bij elkaar heeft gebikt. Er stond zelfs een gegratineerde koningskrab op de bon. Dat zou je bij de Volkskrant niet moeten proberen. 010 betaalt, neem ik aan?’
Het valt me op dat Peters af en toe wat schichtig om zich heen kijkt. Hij legt desgevraagd uit dat hij zich de laatste tijd ‘opgejaagd wild’ voelt. ‘Ze hebben het op me gemunt,’ fluistert hij me toe. Op de vraag wie ‘ze’ zijn schudt hij kort met zijn hoofd. ‘Dat doet er niet toe, iedereen heeft zo zijn vijanden, zeker een invloedrijk criticus als ik.’
Aanleiding voor dit lunchgesprek is zijn pas verschenen boekje Balgeil, Peters’ verzamelde korfbalcolums die hij voor de Westerpost schreef, de online buurtkrant waarvoor Peters sinds vorig jaar als vrijwilliger actief is. Het blad draait nog steeds op Dreamweaver, vertelt hij vrolijk, maar het gaat om de inhoud. ‘Net als bij schrijvers.’ Hij heeft veel plezier in zijn nieuwe bezigheden. ‘Toen Lat is hoog over, mijn voetbalcolumns over het WK 2018 verscheen, heb ik ontdekt dat schrijven over sport veel uitdagender voor me is dan schrijven over literatuur. Laat ik het zo zeggen: ook als journalist moet je jezelf telkens opnieuw uitvinden.’ Peters zwijgt even, kijkt me peilend aan en legt dan een hand op mijn hand. Hij blijft er tot het einde van het gesprek, een klein uitstapje daargelaten, liggen.
‘Luister, ik heb zo’n beetje alle grote literaire talenten in Nederland van de afgelopen dertig jaar ontdekt. Ik durf rustig te stellen dat er zonder mij in Nederland geen enkel groot vrouwelijk talent ontdekt zou zijn, maar je moet ook weten wanneer het tijd is om op te houden. Ik heb daar gelukkig een feilloos gevoel voor. Bovendien Willemijn, tijdgeest is het nieuwe zwart, wie zich nu nog alleen op jonge heteroseksuele witte – ken je de term cis? – schrijfsters richt loopt danig achter de feiten aan. Kijk, we weten allemaal dat ik de eerste was die echt aandacht besteedde aan Marieke én Lucas Rijneveld. Een tijd dat ik daarin gestoken heb! Je kunt namelijk niet, zoals veel van mijn concullega’s wel doen, zonder uitgebreide research een goed stuk schrijven over iets belangrijks als non-binair zijn. Ken je dat begrip, non-binair? Had je dat in Rome ook al? Was iemand als Caligula bijvoorbeeld non-binair? Of zeg, een Claudius? Nee, Claudius waarschijnlijk niet, anders had hij vast wel gezegd ‘They, Claudius’, hahaha, maar daar gaat het nu even niet om, waar het om gaat is dat ik de eerste literatuurcriticus was die serieus onderzoek deed naar het fenomeen non-binairiteit in de literatuur. Mijn diepgravende research werd echter wat verkeerd begrepen. Ik ben net als Bibeb hè, ik moet uren en uren met iemand doorbrengen om echt tot de kern van diens schrijverschap door te dringen. Neem nou voornoemde Marieke Lucas Rijneveld; hun – je moet hun zeggen hè – vind ik gewoon écht interessant. Ik had dat eerder ook bij Nowelle Barnhoorn, Marjolijn van Heemstra, Hagar Peeters, Karin Amatmoekrim, Daphne Huisden, Nina Polak, Niña Weijers, Hannah van Wieringen, Bregje Hofstede, Tjitske Jansen, Désanne van Brederode, Maria Barnas, Daan Borrel, Lize Spit, Sanneke van Hassel, Alma Mathijsen, Esther Gerritsen, Franca Treur, Renske de Greef, Ellen Deckwitz, Lieke Marsman, Marga Minco, Laura van der Haar, Marente de Moor, Anna Drijver, Daphne Huisden, Hanna Bervoets, Iduna Paalman, Sarah Meuleman, Shira Keller, Iris Koppe, Vrouwkje Tuinman, Emma Curvers, Roos van Rijswijk, Griet Op de Beeck, Rosita Steenbeek, Daphne Huisden, Renée én Eva Kelder, Hella Haasse, Solomonica de Winter, Olga Kortz en Yasmina Allas. Ik had het eigenlijk alleen niet bij Maartje Wortel. Die was boos hoor, toen ik haar niet mee uit lunchen vroeg. Uit pure nijd heeft ze geprobeerd alle nog ovulerende schrijfsters lesbisch te maken. Gelukkig heb ik daar een stokje voor weten te steken. Soms moet je je als man opofferen voor Het Hogere. Want de Nederlandse literatuur heeft er natuurlijk niks aan als al die schrijfsters de hele dag met elkaar liggen te vingeren, kom op, er moet geschreven worden, dames! De literatuur is in gevaar! Ontlezing dreigt! De alfastudies verdwijnen! Ik wil mezelf niet op de borst kloppen, maar zonder mij waren een Marjolijn van Heemstra of een Bregje Hofstede misschien ook wel lesbisch geworden. Ik heb ze met diplomatieke Facebookberichten en prikkelende sms’jes nog maar net aan de goede kant van de lijn weten te houden. En natuurlijk geef je ze dan ook af en toe even een balletje extra hè? Met drie ballen kom je er niet, zeg ik altijd maar. Toen Désan en ik nog bij elkaar waren moffelde ik er ook altijd een balletje bij. Niet dat dat geholpen heeft trouwens, maar goed, liefde maakt zelfs mij af en toe wel eens blind.’
Peters pakt een spray uit zijn jaszak en spuit drie keer in zijn mond. ‘Sorry dat ik je even loslaat. Dit zijn orders van de tandarts. Ik wil natuurlijk niet dat jij straks opschrijft dat ik naar oude man ruik. Of smaak.’ Hij bergt de spray weer op en pakt voor de zoveelste keer zijn mobiel. Al zuchtend kijkt hij neer op het scherm. ‘Goed, kan dit even off the record? Wilma (de Rek-WvD) zit dus mapjes van me aan te leggen, dossiers heten dat geloof ik, al vind ik dat zelf een gewichtig woord voor de drie halve knipsels van Joost Zwagerman en de tweeregelige mails van een paar jonge schrijfsters die ze verzameld heeft. Ze doet verdorie net alsof ik de Nederlandse Jean-Claude Arnault ben! Dan had ik toch echt met iemand anders moeten trouwen dan met Schorpioen van Brederode, ha ha! Veel te jaloers. Luister, ik ben echt dolblij met mijn nieuwe korfbalcorrespondentschap, maar ik heb ook weer even een succesje nodig, Willemijn, ik moet laten zien dat ik het nog steeds in me heb, dat ik nog steeds een neus heb voor literaire vrouwen. En met Marieke Lucas Rijneveld, Daphne Huisden en Radna Fabias heb ik het non-binaire, gekleurde segment wel weer afgegraasd, dus ik dacht zelf aan ouderwets blond. Ik hou eigenlijk meer van exotisch, maar die zijn dus op. Of ze wonen in Colombia of Mexico. Of Honduras, maar daar is het oorlog. De Zuid-Amerikaanse literatuur, die vind ik toch zo prachtig. Valeria Luíselli. Liliana Colanzi. Mónica Odeja. Claudia Donoso. Asha Karami. Nisrine Mbarki. Fatena Al-Ghorra. Han Kang. Maar goed, waar waren we gebleven? O ja, bij jou. Het is nu dus tijd voor iets leuks van eigen bodem, liefst met een gezellige Unox-uitstraling, anders valt het ook weer zo op. Een soort Ina Boudier-Bakker. Heb je ooit een foto van haar gezien? Ik vind het wel treffend. Wij gaan jou groot maken Willemijn, wij gaan jou tot de Hera van de Hollandse Olympus verheffen! Ik weet dat ik in de Volkskrant heb geschreven dat je nogal eens in het romannetjesregister vervalt en nog niet genoeg dúrft en natuurlijk ben je geen Hilary Mantel, maar zo’n BNG Bank Literatuurprijsje krijg ik jouw kant wel opgeduwd hoor. Weijers krijgt dan wel een keer de Ida Gerhardtprijs of zo. Of een balletje erbij als ze ooit nog een nieuw boek afkrijgt. Wat denk je ervan? Zullen we hier onder het genot van een echt dinertje verder over praten? Heb je een 06? Dat is toch wel wat handiger dan die chatfunctie van Twitter. Slaap lekker alvast, straks.’
Willemijn van Dijk